Της Σοφίας Ψύλλια
Το μυθιστόρημα «Καθρέφτες και είδωλα» της Έλενας Γκίκα-Πετρουλάκη απο τις εκδόσεις «Ψυχογιός» θα σε καθηλώσει.
Η ζωή δίνει δεύτερες ευκαιρίες; Μπορεί να ξεφύγει κανείς από το πεπρωμένο; Όλες οι απαντήσεις υπάρχουν μέσα στο βιβλίο. Η Στέλλα, η πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος, μας δείχνει την σκληρή πλευρά της ζωής.
Όταν τίποτα δεν σου χαρίζεται απλόχερα και παλεύεις καθημερινά για την επιβίωση. Όλα γύρω της απαρτίζονται από ψέματα, ενοχές, μυστικά και αδικίες. Άραγε η εξιλέωση που τόσο έντονα διεκδικεί θα έρθει;
Η συγγραφέας Έλενα Γκίκα-Πετρουλάκη ζει μόνιμα στην πόλη της Μεσσήνης με τον σύζυγό της και τα δύο παιδιά τους. Το μυθιστόρημα «Καθρέφτες και Είδωλα» είναι το πρώτο της βιβλίο.
Τι άλλο αξίζει να μάθεις για εκείνη και από εκείνη; Η απάντηση στη συνέντευξη που μας παραχώρησε.
Η ηρωίδα του βιβλίου σας έχει περάσει στη ζωή της πολλές εφιαλτικές καταστάσεις. Ποια ήταν η έμπνευση σας για την προσωπικότητά της και τα γεγονότα που τη σημάδεψαν;
«Η βία κάθε μορφής, σωματική ή ψυχική, μου προκαλεί πολύ μεγάλο θυμό. Αν και δεν την έχω υποστεί η ίδια, έχω δει το άσχημο πρόσωπό της σε διάφορες εκφάνσεις του. Το έχω δει να παίρνει μορφή ως επίδειξη δύναμης απέναντι στους λιγότερο δυνατούς. Απέναντι σε γυναίκες, σε παιδιά, σε ανθρώπους που βρέθηκαν σε δυσμενείς συνθήκες, ακόμα και στα ζώα. Και μιλώ αποκλειστικά για την άλογη, για την αφύσικη βία. Αυτή που ασκείται όχι χάριν επιβίωσης αλλά λόγω διαστροφής.
Πολλές φορές για να περιγράψουμε μια βάρβαρη ανθρώπινη συμπεριφορά, μιλάμε για κτηνώδη βία. Δεν ευσταθεί όμως ο χαρακτηρισμός. Τα κτήνη, δηλαδή τα ζώα, δεν γίνονται βίαια χωρίς λόγο. Επιτίθενται είτε για να τραφούν ή για να αμυνθούν απέναντι σε άμεσο και υπαρκτό κίνδυνο. Σε κάθε περίπτωση η εκδήλωση βίας είναι συνυφασμένη με το ένστικτο επιβίωσής τους.
Δεν ισχύει το ίδιο για τους ανθρώπους. Δεν υπάρχει τίποτα πιο παράλογο, πιο αφύσικο και πιο τρομακτικό από την ανθρώπινη βία, με τις διάφορες μορφές που τη βλέπουμε να παίρνει καθημερινά. Από τις φονικές τρομοκρατικές επιθέσεις έως και το θεωρητικά ακίνδυνο σχολικό bullying. Κάθε συμπεριφορά ή δράση που στοχεύει στην πρόκληση σωματικού ή ψυχικού πόνου, κάνει την ψυχή μου να αγριεύει. Ο θυμός όμως δεν μπορεί να είναι απάντηση στη βία. Το μόνο που πετυχαίνει είναι να την αναπαράγει έστω και σε καθαρά ενεργειακό επίπεδο.
Γι΄αυτό και προσπάθησα να μετουσιώσω αυτόν το θυμό σε έκφραση μέσω της συγγραφής. Μέσα απ΄αυτές τις σκέψεις γεννήθηκε η Στέλλα, η Κατερίνα, η Μαρίνα… Γυναίκες που έχουν υποστεί βία και πρέπει να αμυνθούν όχι μόνο απέναντι στους θύτες τους αλλά και απέναντι στον ίδιο τους το θυμό».
Μέσα στο βιβλίο σας αναφέρετε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Τι συμβουλεύετε τις γυναίκες που τη βιώνουν στην πραγματικότητα;
«Αυτή είναι ίσως και η χειρότερη μορφή βίας. Η πιο ειδεχθής, η πιο καταστροφική. Γιατί συνθλίβει ταυτόχρονα και το σώμα και την ψυχή. Γιατί κατεδαφίζει τα τείχη της ασφάλειας που υποτίθεται πως πρέπει να υψώνει η οικογένεια για να προστατέψει τα μέλη της από κάθε εξωτερικό κίνδυνο. Πού θα μπορέσει να νιώσει ασφαλής κάποιος που βιώνει την απειλή μέσα στους κόλπους της ίδιας του της οικογένειας;
Ακούω συχνά ανθρώπους να αναρωτιούνται γιατί μια γυναίκα μπορεί να ανέχεται να ζει κάτω από τέτοιες συνθήκες. Μια γυναίκα όμως που ζει υπό καθεστώς τρόμου, είναι πολύ δύσκολο να αντιδράσει. Ο φόβος μας παραλύει. Υπογραμμίζει την αδυναμία μας απέναντι στο ‘δυνατό’ θύτη.
Λειτουργεί σαν μηχανισμός ελέγχου που καθιστά τη γυναίκα θύμα, πειθήνιο και υπάκουο όργανο. Υπό τέτοιες συνθήκες η κακοποιημένη γυναίκα, δεν έχει χρόνο να σκεφτεί την απόδραση ή την επανάσταση. Ο χρόνος της αναλώνεται στην προσπάθεια να μη δυσαρεστήσει τον δυνάστη της και να μην υποστεί τις συνέπειες του θυμού του.
Πολλές φορές υπάρχουν και πρακτικοί λόγοι ή έστω δικαιολογίες. Θέματα που έχουν να κάνουν με την οικονομική επιβίωση της γυναίκας ή και των παιδιών της. Το πιο τραγικό είναι όταν η άσκηση της βίας μέσα στην οικογένεια, μετατρέπεται στο συνήθη τρόπο επικοινωνίας. Μασκαρεύεται ακόμα και ως ‘αγάπη’. Δεν είναι σπάνιο το επιχείρημα ‘με χτυπάει γιατί ζηλεύει και ζηλεύει επειδή με αγαπάει’.
Σε πολλές περιπτώσεις πρόκειται για την διαιώνιση ενός κύκλου βίας που έχει ξεκινήσει από το πατρικό της περιβάλλον. Όταν έχεις υποστεί βία σε παιδική ηλικία, μαθαίνεις να την αντιλαμβάνεσαι ως κάτι «φυσιολογικό».
Είναι πολύ δύσκολο να συμβουλέψεις μια γυναίκα που βιώνει τέτοιες καταστάσεις. Δύσκολο και ίσως άτοπο. ‘Έξω απ΄το χορό’ όπως λένε όλα εύκολα είναι. Το μόνο μήνυμα που θα τολμούσα να στείλω σε αυτές τις γυναίκες, είναι πως η βία δεν δικαιολογείται και δεν νομιμοποιείται. Και πως υπάρχει κι άλλος τρόπος να ζει κανείς.
Πάνω απ’ όλα θα τις συμβούλευα να προστατέψουν τα παιδιά τους. Ίσως αυτό να είναι και το μεγαλύτερο κίνητρο από όπου μπορεί να αντλήσει δύναμη μια κακοποιημένη γυναίκα. Τα παιδιά, είτε γίνονται τα ίδια αποδέκτες βίας είτε στέκονται ως θεατές απέναντί της, σημαδεύονται βαθιά και μη αναστρέψιμα. Και σε αυτές τις περιπτώσεις η μητέρα είναι η μόνη που μπορεί να τα προστατέψει. Ακόμα και αν δεν τολμά να ζητήσει βοήθεια για τον εαυτό της, ίσως μπορέσει να το κάνει για χάρη τους».
Ένα από τα πολλά και εύστοχα συμπεράσματα που βγάλαμε από το βιβλίο σας είναι πως το πεπρωμένο φυγείν αδύνατον. Το πιστεύετε αυτό σε κάθε περίπτωση;
«Πιστεύω πως κάποτε όλα ισορροπούν. Πως η ανθρώπινη εξέλιξη επιτυγχάνεται μέσα απ’ αυτή την πορεία προς την εξισορρόπηση. Δεν πρόκειται για κάποιο υπερβατικό και έξω από τον έλεγχο μας πεπρωμένο. Αλλά για την ξεκάθαρη νομοτέλεια δράσης και αντίδρασης. Θερίζουμε ό,τι σπέρνουμε.
Το καλό και το κακό δεν μένουν ποτέ απλήρωτα. Όχι γιατί κάποια δύναμη έξω από εμάς επιθυμεί να μας ανταμείψει ή να μας τιμωρήσει. Αλλά γιατί η ίδια μας η ψυχή λαχταρά αυτήν την ισορροπία και οι επιλογές μας, συνειδητές ή μη, μας οδηγούν αναπόδραστα σε αυτό το αποτέλεσμα».
Γιατί επιλέξατε στο πρώτο σας βιβλίο να κινηθείτε σε τόσο σκοτεινά και δύσκολα μονοπάτια;
«Νομίζω πως μέσα από την ιστορία της Στέλλας, βρήκα απαντήσεις σε δικά μου ερωτήματα. Κατάφερα να ξορκίσω δικούς μου δαίμονες. Να επεξεργαστώ συναισθήματα, φόβους, θυμούς… Και μέσα σε όλη αυτή τη διαδρομή είχα σαν πυξίδα τη μητέρα μου.
Τη δική της πορεία, τις δυσκολίες που αντιμετώπισε και ξεπέρασε, τη δύναμή της ψυχής της, τη δύναμη της αγάπης της. Το ‘Καθρέφτες και Είδωλα’ είναι αφιερωμένο στη μνήμη της».
Πότε αντιληφθήκατε την συγγραφική σας ικανότητα και ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με το μελάνι;
«Γράφω από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Δεν έχω μνήμες από την εποχή που δεν ήξερα να διαβάζω και να γράφω. Απλά κάποια στιγμή, ωρίμασαν αρκετά οι συνθήκες ώστε να γράψω κάτι ολοκληρωμένο. Κι έτσι, οι σκόρπιες σκέψεις, οι στίχοι και τα διηγήματα, πήραν μορφή μυθιστορήματος με αρχή, μέση και τέλος».
Σπουδάσατε Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων, Πολιτικές επιστήμες, αποκτήσατε μεταπτυχιακό τίτλο στη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού και συνεχίζετε τις σπουδές σας στη Νομική Σχολή Αθηνών. Πως καταφέρατε με ένα τόσο πολυάσχολο πρόγραμμα -άξιο θαυμασμού- να κάνετε πράξη το πάθος σας, τη συγγραφή;
«Ακριβώς λόγω του τόσο φορτωμένου προγράμματος, νιώθω πως ίσως άργησα να ασχοληθώ με αυτό που τελικά αγαπώ όσο τίποτα άλλο. Φυσικά δεν μετανιώνω για τίποτα. Όλα έρχονται όταν είναι η ώρα τους να έρθουν. Είμαι σίγουρη πάντως πως τώρα που άρχισα δεν θα σταματήσω ποτέ να γράφω.
Η ολοκλήρωση και η αυτοπραγμάτωση που μου χάρισε η συγγραφή, δικαιώνει κάθε βήμα και κάθε στιγμή που με έφερε ως εδώ».
